Netcongestie een probleem? Het is ook een kans. Netbeheerders zouden van de daken moeten schreeuwen dat elke grootverbruiker zich aanmeldt bij een CSP, stelt Jeffrey Bartels, één van de oprichters van energieleverancier Edmij.
Afgelopen week schreven we er nog over dat netbeheerders hulp zoeken bij het sneller verzwaren van het net. Maar de oplossing zit hem niet alleen daarin, want de makkelijkste manier om het probleem op te lossen is zorgen dat stroom helemaal niet getransporteerd hoeft te worden. Dat betekent lokaal slimmer omgaan met elektriciteit.
Jeffrey Bartels
Slimmer omgaan met stroom
Natuurlijk is verzwaring van het net een oplossing voor netcongestie, stelt Bartels. Maar dat heeft ook zo zijn uitdagingen. ‘De verzwaring van het elektriciteitsnet is een taak van de overheid, en het kost heel erg veel geld. Dat moeten we dus met z’n allen opbrengen.’ Bovendien verzwaren we alleen om de pieken op te vangen. ‘Het is als een heel brede en dure snelweg aanleggen omdat het op maandagochtend heel druk is.’
Een andere oplossing is het slimmer omgaan met stroom, zodat het niet op transport hoeft. Daarvoor zijn twee manieren, al naar gelang of er lokaal te weinig of te veel stroom wordt opgewekt. ‘Als in Drenthe te veel wordt geproduceerd, dan kun je daar ook meer laten verbruiken. Tegelijk kun je de productie omlaag brengen door bijvoorbeeld zonneparken te knijpen. Andersom, als er meer gebruik wordt verwacht dan er geproduceerd wordt, bijvoorbeeld op druilerige, windstille winterdagen, dan moet het verbruik omlaag. Maar je kunt dan ook extra energiebronnen gaan inzetten. Zo hoef je het transportnet veel minder te belasten.’
Congestiediensten
Zo wordt netcongestie een kans voor grootverbruikers met een aansluiting van 3×80 ampère of groter. Ze kunnen de netbeheerders helpen en tegelijk iets bijverdienen. Bartels vindt het onvoorstelbaar dat dat niet wat meer wordt benadrukt door diezelfde netbeheerders. ‘De ondernemer moet bekend worden met het feit dat hij vandaag congestie kan helpen voorkomen door zich te melden bij een moderne energieleverancier die ook CSP is. Dan kun je op de momenten die er toe doen over je aansluiting heen gaan en daar krijg je dan een vergoeding voor in plaats van een hoge rekening.’ Bartels benadrukt ook dat aansluiten bij een willekeurige CSP niet de oplossing is, omdat er altijd medewerking nodig is van de energieleverancier en de achterliggende BRP.
‘Netbeheerders kunnen voor tijden dat ze congestie verwachten een afroep doen aan CSP’s voor bepaalde gebieden. ‘Wordt er bijvoorbeeld veel wind en zon verwacht, dan komt er waarschijnlijk overproductie van stroom en dreigt er aanbodcongestie. Er moet dus minder geproduceerd worden, en/of meer verbruikt. Een CSP heeft contracten met allerlei partijen, zoals zonnevelden en windturbineparken, maar ook met datacenters, ziekenhuizen, agrariërs, logistieke bedrijven, waterschappen en fabrieken. Tot op zekere hoogte en in overleg met hen kan de CSP dan ingrijpen in hun processen, zodat ze meer of minder energie gaan gebruiken. Het laaghangend fruit zijn natuurlijk die zonne- en windmolenparken, die kun je makkelijk knijpen.’
Vraag aansluiten bij aanbod
‘Maar tegelijk wil je zo veel mogelijk gebruik maken van die zon en wind’, gaat Bartels verder. ‘Dus kun je er ook voor zorgen dat in fabrieken juist op die momenten van overproductie stroomverslindende processen worden gestart. Dan zet je bijvoorbeeld in een vrieshuis een compressor aan. Als die dat doet zonder contract met een CSP, dan krijgt dat vrieshuis een extra factuur omdat het over zijn aansluiting is gegaan. Terwijl hij door veel te verbruiken eigenlijk het probleem van de netbeheerders oplost. En als hij een contract heeft met een CSP, krijgt hij daar geld voor.’
In 95 procent van de gevallen van congestiediensten gaat het om knijpen van invoeding, maar ook bij afnamecongestie kunnen CSP’s iets doen. ‘Natuurlijk kunnen we ervoor zorgen dat er minder stroom wordt verbruikt, maar bepaalde fabrieken en tuinders kunnen we met een WKK of gasmoter ook lokaal extra stroom produceren. Als de nood aan de man is hebben we zelfs contracten met ziekenhuizen en datacenters. Daar staan grote dieselaggregaten die regelmatig getest moeten worden. We kunnen zorgen dat die aangaan als er afnamecongestie is en er dus lokaal meer stroom nodig is dan er kan worden aangevoerd. Zo laten we de vraag lokaal steeds beter aansluiten op het aanbod.’
Weet je ook een oplossing voor netcongestie die niet de aandacht krijgt die hij verdient? Mail ons.
Twee soorten netcongestie
Netcongestie is geen eenduidig probleem. Er zijn namelijk twee soorten die je goed uit elkaar moet houden, benadrukt Bartels. Je hebt invoedcongestie en afnamecongestie. Het wordt allebei veroorzaakt door te dunne draadjes waar niet alle stroom doorheen kan. Maar de oorzaken en oplossingen zijn anders. ‘Afnamecongestie betekent dat er lokaal meer vraag naar elektriciteit is dan er naartoe getransporteerd kan worden. Invoedcongestie treedt op als er meer wordt opgewekt dan er lokaal wordt verbruikt en er daardoor een opstopping ontstaat.’
Ouderwetse tarieven en de nieuwe energiewet
Het systeem van transporttarieven is nog gebaseerd op de oude situatie waarin het heel duidelijk was wie de producenten waren en wie de verbruikers. ‘De kosten zijn toen verdeeld over de gebruikers’, zegt Bartels. ‘De producenten hoefden niet te betalen voor het transport. Alleen worden gebruikers nu vaak ook producenten.’
Ook de kosten voor de aansluiting zijn ouderwets vormgegeven, vindt Bartels. ‘Je betaalt voor de grootte van je aansluiting, en die wordt bepaald door je piekbelasting. Als je daar overheen gaat, dan moet je flink bijbetalen.’ Dat heeft weer tot gevolg dat je als bedrijf niet zomaar je netbeheerder te hulp kunt schieten als er invoedcongestie optreedt.
‘Stel’, legt Bartels dit uit, ‘er wordt te veel stroom geproduceerd, dan hebben de beheerders een probleem. Voor hen is het dan gunstig als een lokale gebruiker veel stroom afneemt. Hij lost daarmee eigenlijk hun probleem op, maar doordat hij over zijn aansluiting heen gaat, krijgt hij daar wel een stevige rekening voor.’
In de nieuwe energiewet, die komende januari van kracht wordt, worden een aantal issues aangepakt. Zo wordt het mogelijk gemaakt voor burgers en bedrijven om samen energie op te wekken zonder tussenkomst van de energiebedrijven. Hierdoor wordt het makkelijker om energiehubs te vormen, die het elektriciteitsnet kunnen ontlasten. Ook de tariefregulering is aangepast. Tegelijk vervalt wel de verplichting van netbeheerders (die voortaan systeembeheerders zullen heten) om aansluitingen direct te realiseren als er geen transportcapaciteit voorhanden is. Die laatste verandering maakt netcongestie nog nijpender voor consumenten en bedrijven.
