Over de noodzaak van inzicht, flexibiliteit en samenwerking in de energietransitie
“Thuisbatterijen zijn geen verdienmodel maar een systeemvraagstuk”, vindt Kees Jan ’t Mannetje, business developer electrification products bij ABB. Verzwaring van het net noemt hij onvermijdelijk. Maar dat moet wel gebeuren met de hele dynamiek van opslag, vraagsturing en piekbelasting in het achterhoofd. “Alleen zo houden we de energietransitie betaalbaar.”
Tot voor kort leken thuisbatterijen nog een lucratieve investering. Maar door nieuwe regels van netbeheerde TenneT en meer mensen die meedoen zijn de opbrengsten uit de onbalansmarkt gehalveerd. Maar volgens ’t Mannetje is het verkeerd om de thuisbatterij uitsluitend te beoordelen op financiële opbrengst. “De echte meerwaarde zit in het beter gebruiken van je eigen zonnestroom, minder afhankelijk zijn van het net en bijdragen aan het ontlasten van de lokale infrastructuur. Maar dat werkt alleen als je inzicht hebt in je verbruik. Zonder data weet je niet waar en wanneer stroom wordt gebruikt of opgewekt – en installeer je al snel een te grote batterij of gebruik je hem verkeerd.”
Die bewustwording is cruciaal, benadrukt hij. “We moeten af van het idee dat verduurzaming draait om snel geld verdienen. Het gaat om goed geïntegreerde systemen die het energiesysteem als geheel versterken. Daar begint het mee: inzicht, bewustwording en slimme inzet van techniek.”
Stroomstoringen zijn geen reden tot paniek
Een recent rapport van Energie Nederland waarschuwde dat Nederland vanaf 2030 vaker stroomstoringen kan krijgen door het sluiten van kolencentrales en de afnemende rol van gascentrales. ’t Mannetje vindt dat zulke berichten in perspectief moeten worden geplaatst. “De risico’s die worden genoemd, kennen we al jaren. Natuurlijk zijn er uitdagingen, maar 15 tot 18 uur per jaar met mogelijke knelpunten is nog geen 0,2 procent van het jaar. Nederland behoort nog steeds tot de landen met de meest betrouwbare elektriciteitsvoorziening ter wereld.”
Volgens hem ligt de oplossing niet in alarmisme, maar in visie. “Een capaciteitsmarkt kan bijdragen aan leveringszekerheid, maar is complex en kostbaar. We moeten breder kijken: flexibiliteit aan de vraagzijde, opslag, internationale samenwerking en slimmer gebruik van het bestaande net zijn minstens zo belangrijk. Alleen zo blijft de energietransitie betrouwbaar én betaalbaar.”
Van salderen naar slimmer verbruik
Ook het afschaffen van de salderingsregeling noemt hij een logische stap, mits goed uitgevoerd. “Subsidies zijn bedoeld om een technologie op gang te helpen, niet om deze permanent te ondersteunen. De regeling stimuleerde teruglevering op momenten dat het net al overbelast is. Dat is niet houdbaar. Maar de manier waarop het nu gebeurt – abrupt en zonder duidelijke overgang – ondermijnt het vertrouwen. Beleidsveranderingen moeten uitlegbaar, geleidelijk en voorspelbaar zijn.”
Zijn advies aan beleidsmakers is helder: “Zorg voor transparantie en stabiliteit. Alleen dan houden we draagvlak voor de energietransitie.”
Niet alleen meer kabels, maar slimmer gebruik
De stijgende energierekening door hogere transportkosten laat volgens ’t Mannetje zien dat de energietransitie niet alleen technisch, maar ook financieel is. “Het verzwaren van het net is onvermijdelijk, maar hoe we dat doen bepaalt of de transitie betaalbaar blijft. Flexibiliteit, lokale opslag en vraagsturing kunnen piekbelasting verminderen. Dat voorkomt onnodige investeringen in koper en staal. Ons netbeheer is nog te veel gericht op zekerheid door capaciteit, in plaats van op dynamiek. Dat moet echt veranderen.”
De kracht van positieve voorbeelden
Hoewel bedrijven steeds vaker vastlopen door netcongestie, ziet ’t Mannetje dat er ook veel wél kan. “Er zijn bedrijven die via lokale energiehubs of achter de meter al enorme stappen zetten. Die verhalen verdienen meer aandacht. De techniek is er, de mindset moet volgen. Sociale innovatie – draagvlak, vertrouwen, gedeeld eigenaarschap – is minstens zo belangrijk als technologische innovatie.”
Industrialisatie als sleutel voor woningbouw
Tot slot wijst ’t Mannetje op de parallel tussen de energietransitie en de bouwopgave. “We moeten 1,6 miljoen woningen bouwen tot 2050. Dat lukt alleen met industrialisatie en standaardisatie. Prefab en stekerbare installaties maken het mogelijk om sneller, schoner en met minder mensen te bouwen. Als we ontwerp, techniek en uitvoering vanaf het begin integreren, kunnen we enorme stappen zetten – ook in duurzaamheid.”
