Biobased elementen van reststro? Is dat goed boeren? Volgens Biobuilder wel. Het bedrijf ontwikkelde een robot, waarmee boeren dat op hun eigen erf kunnen doen. “Zie het als een extra inkomstenbron, zoals kaas dat is of de boerderijcamping.”
Stikstof zet boeren en bouwers onnodig tegen elkaar op. Alsof politici niet willen inzien dat de meest logische oplossing voor beide sectoren ‘biobased bouwen’ al voor handen is. Dat geeft bouwers de kans om emissieloos te bouwen, en boeren de kans om op andere teelten over te stappen…
Het is Rembert van Noort en Henk van Kuijk een doorn in het oog. Zo’n drie jaar geleden richtten zij BioBuilder op, een start-up die de landbouw en bouwsector juist met elkaar willen verbinden. “In beide sectoren zijn er uitdagingen en samen kunnen ze die het hoofd bieden”, zegt Van Noort. Hij heeft een achtergrond in de landbouw en een groot netwerk in de agrarische sector.
Zijn collega Van Kuijk is machinebouwer en werkt veel voor de bouw en infra. Zij besloten de handen ineen te slaan en ontwikkelden een gerobotiseerd productieproces: boeren maken van plantaardige reststromen biobased elementen, waarmee bouwers snel en emissieloos kunnen bouwen.
Bedrijven die al met houtskeletbouw bezig zijn, willen voor hun isolatiemateriaal in principe best overstappen van minerale wol (waarvan het productieproces zeer vervuilend is) op biobased materialen, weet Van Noort. “Die zijn er ook, maar ze vinden het over het algemeen lastig om dergelijke materialen in hun proces in te passen.”
Volgens het rapport ‘Bouwen binnen planetaire grenzen: CO₂-impact van de Nederlandse bouw‘ komt er in 2027 mogelijk een CO₂-slot op de bouw. De enige manier om dan toch door te kunnen bouwen is door gebruik te maken van biobased materialen. “De industrialisatie neemt toe, terwijl er minder stikstofruimte is”, stelt Rembert van Noort.
“Ook is de arbeidsmarkt heel krap. Daar komt een aantal problemen samen. Als ze moeten extensiveren, kunnen ze overstappen op de teelt van gewassen die als grondstof voor biobased, dampopen bouwmaterialen dienen. Met prefab biobased bouwmaterialen kan de bouwsector sneller en emissieloos voort. Zo slaan we met BioBuilder dus meerdere vliegen in één klap.”
Plantaardige teelt
Ook voor boeren is stikstof een heikel punt. “Er wordt veel gesproken over het inkrimpen van de veestapel, maar richt de aandacht nou eens op de plantaardige teelt”, zegt Van Noort. “Bepaalde gewassen verminderen de stikstofdruk omdat ze minder meststoffen en minder gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben. Bij akkers die grenzen aan Natura2000-gebieden is een vast, snelgroeiend gewas als miscanthus dan interessant en heel bruikbaar voor biobased materialen. Ik heb het idee dat het bewustzijn bij de boeren al iets verder ontwikkeld is. Juist omdat het ondernemers zijn en bovendien vaak familiebedrijven, zijn ze altijd met de toekomst bezig. Bouwers houden over het algemeen wat meer vast aan tradities, maar ook zij krijgen met veranderende omstandigheden te maken en moeten daarmee omgaan. Het mooie is dat ze boeren en bouwers elkaar vooruit kunnen helpen en wij brengen die twee werelden bij elkaar brengen.”
Net als kaas maken
Een boerenbedrijf is vaak al generaties lang in de familie. Om het over te kunnen dragen is een gezonde financiële basis nodig. “De productie van biobased bouwelementen kan daar een mooie bijdrage aan leveren”, aldus Van Noort. “Dat doen we op het boerenerf. De boer verbouwt graan en verwerkt met behulp van een robot de reststroom stro tot prefab elementen. Vervolgens levert die de platen als halffabrikaten aan bouwbedrijven.”
SIP-element
Het tweetal ontwikkelde een gerobotiseerd productiesysteem. Van Noort legt het principe uit: “De boer zal zijn eigen stro (of ander materiaal) verwerken, maar kan ook stro van boeren in de regio opkopen. Hij heeft wel wat ruimte nodig en zal wat handelingen moeten verrichten, maar verder doet de robot het werk; die maakt het element uit gerecycled plaatmateriaal en vult de kamers met geperst stro. Het halffabrikaat is een SIP-element (Structural Insulated Panel) dat qua isolatiewaarde ruim voldoet aan de meest recente eisen van het Bouwbesluit voor woningen.”
De boer levert elementen in de standaardmaat 1,20 breed en 2,80 hoog. In een later stadium kunnen er uitsparingen voor ramen en deuren in worden gemaakt. De boer leaset de robot van BioBuilder en produceert binnen het concept dat Van Kuijk en Van Noort ontwikkelden. “Voor de boer is het relatief eenvoudig, want hij maakt maar één product”, zegt Van Noort. ‘Wij zorgen voor de afzet richting de bouw. De elementen worden aan elkaar geschakeld door middel van staanders en liggers, en zo ontstaat er in no-time een gevel, vloer of dak. Voor bouwbedrijven die veel seriematige woningen bouwen, is dat een uitkomst. Ook voor de utiliteitsbouw, waarin het vaak om grote oppervlaktes gaat, is het uitstekend toepasbaar.”
Meer sturen op biobased
De mannen van BioBuilder richten zich vooralsnog op stro, dat een reststroom van de graanteelt is. “Maar”, zegt Van Noort, “we doen, in samenspraak met Building Balance, ook tests met riet, lisdodde en olifantsgras. We zijn nu bezig om het geperste stro te laten certificeren en de volgende stap is dat de elementen een BRL-certificaat krijgen. We merken dat ons concept aanslaat. Zowel boeren als bouwers zijn geïnteresseerd, initiatieven als het programma Building Balance en de Nationale Aanpak Biobased Bouwen jagen deze transitie aan, en ook woningcorporaties geven aan om meer te willen sturen op biobased. Wij realiseren ons heel goed dat vraag en aanbod goed op elkaar afgestemd moet zijn. Omdat in ons concept het productieproces gerobotiseerd is, kan het gemakkelijk opgeschaald worden. Gaan we uit van een jaarlang diensten van zo’n 15 uur, dan levert dat voor zo’n 1000 woningen aan prefab bouwelementen op. Daarmee kun je heel wat gevels, vloeren en daken bouwen. Er zijn nog steeds mensen die roepen dat biobased bouwmaterialen duur zijn. Maar juist door het maakproces te industrialiseren en veel te produceren blijft het betaalbaar.”
De grote vraag is natuurlijk wanneer dit ‘treintje gaat rijden.’ Zo snel mogelijk, hopen de twee en ze zien de informatie-aanvragen toenemen. “We worden ook steeds vaker gevraagd om ons verhaal te delen op beurzen. Ja, wij zijn ervan overtuigd dat dit een succes kan worden. Het helpt boeren in de richting van een meer extensieve teelt en is het voor hun een extra bron van inkomsten. Zoals er boeren zijn die kaas maken, of die hun terrein deels inrichten als boerencamping of als zorgboerderij.”
Heb jij tips of mooie verhalen voor de redactie?
Heb jij ook tips of mooie verhalen die je onder de aandacht wilt brengen van de redactie? Stuur dan een mailtje naar hoofdredacteur Thomas van Belzen via thomas.van.belzen@jaarbeurs.nl
