Waarom fabrieksbouwer Heembouw geen eigen fabriek wil

Met industrieel bouwen kan de snelheid van bouwen enorm worden opgevoerd, en dat is van belang bij de bouwopgave. Tegelijk ligt de nadruk op binnenstedelijk bouwen, terwijl daar veelal juist maatwerk voor nodig is. Heembouw Wonen combineert binnenstedelijk en fabrieksbouw, en is daarom beter af zonder eigen fabriek, vertelt directeur Gerard Bac.

‘De toekomst van bouwen ligt voor een groot deel in industrialisatie’, stelt Gerard Bac, directeur van Heembouw Wonen. Er moet worden opgeschaald en snelheid gemaakt, en dat kan alleen maar met fabrieksbouw. Maar die absolute snelheid, daar ligt niet de kracht van Heembouw. ‘Wij bouwen veelal binnenstedelijk, en dat vraagt om maatwerk en verdichting. Dat is een complexe opgave, zeker in Nederland procedureland.’

Bij binnenstedelijke projecten zoek je altijd naar de balans, zegt Bac. Prefabricage in de fabriek geeft minder risico, minder faalkosten, grip op processen en kwaliteit. Bovendien geeft het betaalbaarheid. Maar het vraagt ook om standaardisatie. De vraag is daarbij alleen: hoe groot maak je het element dat je standaardiseert, en dat hoeft volgens Bac niet het hele huis te zijn. ‘Dat noemen we legoliseren. Je stelt standaard legostenen vast, waarmee je vervolgens op verschillende manieren een geheel kunt maken. Maar wat is je legosteen? Is dat de hele woning, of is het een gevelelement, of bestaat zelfs de gevel uit een aantal modules? Die legomaat kan bij ons per project verschillen.’

Variëren met legostenen

Bij bedrijfsruimten gaat het bijvoorbeeld om het casco en gevelpanelen. Gerard Bac wijst om zich heen naar het pand van Heembouw in Berkel en Rodenrijs waar we elkaar ontmoeten. Het is voor een groot deel opgetrokken uit biobased en gerecyclede onderdelen. ‘Hier zie je snel genoeg wat de legostenen zijn. Maar bij appartementen of grondgebonden woningen is het weer anders. Op die manier kunnen we maatwerk leveren.’

Dat kan door heel zorgvuldig te bepalen wat in een project de legostenen, en dus de modules, zijn en daar vervolgens mee te variëren. Dat kan Heembouw omdat het bouwbedrijf zelf een eigen architectenbureau heeft, geeft Bac aan. ‘Daar werken 35 ontwerpers, modelleurs, architecten en daardoor kunnen wij ook heel dicht op de klantvraag zitten.’

Samenwerking in verzuilde branche

Heembouw is de enige die het zo doet, stelt Bac. ‘In veel branches liggen het ontwerp en realisatie bij dezelfde partij, denk bijvoorbeeld aan de elektronicabranche of de auto-industrie. Maar de bouw is een heel verzuilde branche. Iedereen zit op zijn eigen kleine eilandje en daardoor wordt niet altijd het einddoel in het oog gehouden: een prettige leefomgeving voor de uiteindelijke klanten. Wij proberen dat vanaf het begin tot het eind wel te doen. Dat kunnen we, omdat we alles zelf in de hand houden.’

Dat laatste geldt overigens in mindere mate voor installatie. ‘We hebben er wel over nagedacht om ook dat zelf te doen, maar dat hebben we niet gedaan. Nu kiezen we partners met veel knowhow. En heel belangrijk: met altijd een open blik voor hoe het anders kan. Dat hebben we zelf en dat verlangen we ook van onze partners. Nieuwsgierigheid is één van onze kernwaarden en dat zit in de haarvaten van ons bedrijf. Dat is zeker geen kunstje. We vragen het ook altijd aan onze klanten, of ze het in de woning terugvoelen. Hoe ervaar je het pand? Dat gaat onder andere over installatie, want juist de installatie gaat over comfort.’

Vertrouwen door koersvastheid

Om die verschillende partijen zo te laten samenwerken dat er een goed eindproduct ontstaat, is integratie nodig in die verzuilde bouw- en installatiesector, stelt Bac. ‘Daarvoor is vertrouwen nodig’, gaat hij verder. ‘Dat iedereen meedeelt in winst en verlies. Dat betekent vaste partners die een hoge mate van eigen verantwoordelijkheid hebben. Je moet een gezamenlijk doel introduceren, dat je niet kunt loslaten als het even tegenzit. Daarin moet je altijd aan de lange termijn denken.’ Voor Heembouw is dat mogelijk omdat het een familiebedrijf is. ‘De familie Van Berkel is nog erg betrokken bij de koers van het bedrijf, vooral bij de lange termijn. Daardoor kunnen wij koers houden als het even tegenzit. We hoeven geen anonieme aandeelhouders tevreden te houden.’

Innovatie op het snijvlak van disciplines

Wat het doel van de samenwerkende partners is, verschilt per samenwerking, geeft Bac aan. ‘Dat heeft te maken met de legolisatie. Aan welke legosteen werk je als partner mee, en met wie werk je daaraan samen. Natuurlijk begint het allemaal aan de voorkant, bij afspraken met de klant. Welke voorwaarden zijn er, welke wensen, de Wkb is daarin natuurlijk een factor. Op basis daarvan gaan we bepalen wat de legostenen zijn en welke partners we daarbij betrekken.’

Op die manier brengt industrieel bouwen de verzuilde sector weer bij elkaar. In plaats van dat er een huis gebouwd wordt, waarna de installateur gaat bedenken waar hij gaten gaat boren voor de leidingen en afvoeren, gaan de partijen samen zitten om tot zo goed mogelijke modules te komen. ‘Bij innoveren gaat het erom dat je op het snijvlak van verschillende disciplines gaat zitten en elkaar aanzet om tot het uiterste te gaan. Je moet kijken naar wat anderen doen om daar bij aan te sluiten. Dat levert innovatie op.’

De klantvraag

Als bouwer zoekt Heembouw die problemen ook op, stelt Bac. Dat blijkt ook uit hun conceptwoning Slimm. ‘Bij zo’n product moet je altijd de vraag beantwoorden: waar is het een antwoord op? Dat hebben wij ook moeten doen. Ons concept is een antwoord op de verdichting in de stad. Bij een project in Den Haag worden bijvoorbeeld 225 woningen gesloopt en er worden er 275 teruggebouwd. Het is ook een antwoord op de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens. Alleen is het niet zo dat we op zoek gaan naar locaties waar we onze huizen kunnen neerzetten om er dan zo veel mogelijk te kunnen afzetten. Wij kijken of het past en of het aansluit bij de vraag van de klant. Daarom hebben we ook geen eigen fabriek.’

Dit artikel is gemaakt in samenwerking met Ubbink.