Drie waterschappen onderzoeken effect aquathermie op natuur

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier onderzoekt samen met de waterschappen Rijnland en Waternet de effecten van warmtewinning op het onderwaterleven. De drie waterschappen doen dit in verschillende type wateren. Op 25 september begonnen de proeven in de diepe Sloterplas in Amsterdam.

HHNK meet de effecten van warmtewinning in het ondiepe polderwater van de wijk Broekpolder in Heemskerk. Waterschap Rijnland doet vergelijkbaar onderzoek in een brede vaart in Haarlem. De resultaten zijn van belang voor de verdere ontwikkeling van aquathermie in Nederland.

Verwarming en koeling

Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) kan een duurzaam en belangrijk alternatief zijn voor aardgas. Daarbij maakt TEO gebruik van het warme oppervlaktewater in de zomer. Deze warmte wordt uit het oppervlaktewater gewonnen en opgeslagen in de bodem. In de winter wordt de warmte uit de bodem gebruikt om gebouwen te verwarmen. De koude die ’s winters vrijkomt bij het verwarmen van gebouwen wordt weer in de bodem opgeslagen om te benutten voor de koeling van gebouwen in de zomer.

Plankton

De onderzoeken geven inzicht in de mogelijkheid TEO toe te passen als duurzame warmtebron en wat er nodig is om het onderwaterleven, zoals planktonsoorten, voor eventuele gevolgen te beschermen. Het onderzoek in Amsterdam wordt uitgevoerd in opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, de Hoogheemraadschappen van Rijnland en Hollands Noorderkwartier en energieleverancier ETECK. Op 25 september ’23 bekrachtigden zij hun samenwerking door het ondertekenen van een overeenkomst.

HHNK-bestuurder Marjan Leijen: “Aquathermie wordt steeds meer als duurzame bron voor warmtewinning gezien. Omdat Nederland van het gas af gaat, is de verwachting dat het aantal projecten de komende jaren sterk zal toenemen. Het is daarom belangrijk om te weten wat de effecten van warmteonttrekking op de natuur zijn. HHNK wil met de collega-waterschappen met deze onderzoeken bijdragen aan een verantwoorde versnelling van de warmtetransitie.”

Resultaten Sloterplas in 2026 bekend

De onderzoekinstallatie staat aan de oever van de Sloterplas en bestaat uit twee containers met meetapparatuur. Vanuit de containers wordt via buizen water uit de Sloterplas gepompt. Vanuit de bovenkant van de plas wordt warm water ingenomen. Vanuit de diepte van de plas wordt koud water onttrokken. Beide waterstromen gaan door filters en warmtewisselaars. Onderzocht wordt welke organismes gevoelig zijn voor filtratie of warmte uitwisseling. Met dit inzicht kunnen TEO installaties ontworpen worden die wijken ecologisch verantwoord aardgasvrij verwarmen en koelen. Voor het analyseren van de monsters wordt een door het onderzoeksteam ontwikkelde AI techniek gebruikt. Deze manier werkt niet alleen heel efficiënt, maar geeft ook een grotere betrouwbaarheid dan handmatig onderzoek. Het onderzoek in de Sloterplas loopt tot 2026.