COP en SCOP: het rendement van een warmtepomp

Een warmtepomp is niet goedkoop, vooral als je het vergelijkt met een traditionele gasgestookte cv-ketel. Vandaar dat het een goed idee is om goed naar het rendement van warmtepompen te kijken. Want hoe hoger het rendement, hoe meer er op energiekosten bespaard wordt. Daardoor is de warmtepomp sneller terugverdiend en is iemand eerder bereid de overstap te maken.

Hoe minder gas en elektriciteit er verbruikt wordt, hoe lager de energierekening uitvalt. Vandaar dat je een warmtepomp uiteindelijk weer kunt terugverdienen. Dit lukt met een all-electric warmtepomp makkelijker dan met een hybride warmtepomp. Want een hybride warmtepomp moet in diverse scenario’s ondersteund worden door een gewone CV-ketel. Zoals voor warm tapwater, maar ook als de buitentemperatuur tijdens de winter een bepaalde drempelwaarde bereikt. Met als gevolg een lager rendement en hogere energiekosten dan wanneer het om een all-electric warmtepomp gaat.

Randvoorwaarden voor beter rendement

Wat daarnaast meespeelt is dat de meeste warmtepompen met een lagere verwarmingstemperatuur werken dan cv-ketels, wat de benaming LTV-warmtepomp verklaart (Lage Temperatuur Verwarming). Hoe lager de temperatuur van het afgiftesysteem, hoe hoger het rendement, met opnieuw een lager energieverbruik. Voorwaarde hiervoor is wel dat het huis goed geïsoleerd is. Want anders wordt de warmte niet of onvoldoende vastgehouden en duurt het veel te lang om de gewenste temperatuur te bereiken, als dit al lukt. Goed isoleren is daarmee echt noodzaak.

Gaat het om een oudere woning, dan zijn de aanwezige radiatoren vaak niet geschikt omdat de temperatuur daar te laag voor is. Die zijn nog gemaakt voor verwarmingswater met een hoge temperatuur (HTV, Hoge Temperatuur Verwarming). Met vloer- of wandverwarming, LTV-radiatoren, of desnoods radiatorventilatoren los je dit op en verhoog je dan alsnog het rendement van de warmtepomp.

COP

Hoe efficiënt een warmtepomp werkt, wordt aangegeven met de COP, de Coefficient of Performance. Een COP van 4 betekent dat er 4 keer meer warmte afgeleverd wordt dan dat er aan elektriciteit verbruikt wordt door de warmtepomp. Dus 1 kWh aan stroom levert in dit voorbeeld maar liefst 4 kWh aan warmte op, dat is een rendement van 400%. Terwijl je met een cv-ketel hooguit in de buurt van 100% rendement kunt komen. Dat scheelt dus nogal! Nu moet een lucht/water-warmtepomp wel een stuk harder werken naarmate het buiten kouder is, waardoor de COP niet het hele jaar door hetzelfde is.

SCOP

De COP fluctueert voornamelijk afhankelijk van weersomstandigheden, seizoen en locatie. Vandaar dat je een beter beeld van het verwachte rendement krijgt door naar de Seasonal Coefficient of Performance (SCOP) te kijken. Dit is een jaargemiddelde van de COP voor een specifieke regio. Daardoor zal de SCOP voor bijvoorbeeld Spanje of Italië een stuk hoger liggen dan in Nederland of vergeleken met Scandinavië. Bij een bodemwarmtepomp zijn er amper seizoenschommelingen, waardoor je hier wel gerust naar de COP kunt kijken.

Van aardgas naar stroom

Hoe hoger de SCOP (of COP) en dus het rendement, hoe eerder een warmtepomp is terugverdiend. Waar het gasverbruik drastisch omlaag gaat of tot nul gereduceerd wordt als er elektrisch gekookt wordt, neemt het elektriciteitsverbruik wel toe. Daarom hangt de terugverdientijd ook af van het elektriciteitstarief en we weten inmiddels dat die behoorlijk kunnen fluctueren over de tijd.

Zonnepanelen zijn dan ook ideaal om helemaal zelfvoorzienend te worden wat betreft energie. De kosten én opbrengsten van deze panelen kun je dan meteen meenemen in de terugverdientijd. Verder bestaan er diverse subsidies voor zowel zonnepanelen als warmtepompen en zijn het net als de isolatiemaatregelen die je treft uitstekende investeringen die de (verkoop)waarde van een koophuis flink verhogen.