Recordinvesteringen in elektriciteits- en gasnet

De Nederlandse netbeheerders presenteren hun meest ambitieuze investeringsplannen ooit. Niet eerder werd zoveel geïnvesteerd in onder andere het uitbreiden en onderhouden van de elektriciteits- en gasnetten. Ook Liander maakt recordplannen: in de periode 2024-2026 gaat het om ruim 4 miljard euro. Het investeringsplan laat een toename van 16% zien ten opzichte van het vorige plan.

Tegelijkertijd zit Nederland in de grootste verbouwing van het energiesysteem en gaan de ontwikkelingen sneller dan netbeheerders de elektriciteitsnetten kunnen uitbreiden. Zonder versnelling in de uitvoering voorziet Liander dat niet al het benodigde werk op tijd uitgevoerd kan worden. Het gaat om zo’n 25% van het totale werkpakket. 

De elektriciteitsnetten staan onder druk. Consumenten rijden, verwarmen en koken steeds vaker elektrisch. En ook grote, industriële klanten elektrificeren hun fossiele processen op grote schaal. Dat is allereerst goed nieuws voor de energietransitie, maar er zijn verregaande netuitbreidingen nodig om al deze klanten te kunnen helpen. Op steeds meer plekken is de maximale capaciteit van het net namelijk bereikt of in zicht. Om te bepalen waar en wanneer de energie-infrastructuur wordt aangelegd, uitgebreid en onderhouden, publiceren de netbeheerders elke twee jaar hun investeringsplannen. Hierin staat welke projecten in de komende 10 jaar opgeleverd worden en hoeveel investeringen daarmee gemoeid zijn.    

In de periode tot 2033 verwacht Liander om bijna 40.000 kilometer elektriciteitskabel te leggen, 23.000 transformatorhuisjes te plaatsen en te vernieuwen, 48 nieuwe, grote elektriciteitsverdeelstations te bouwen en 49 uit te breiden. En nog eens 62 kleinere elektriciteitsstations te bouwen en 82 uit te breiden. 

Keuzes maken

Ondanks de fors toenemende investeringen lukt het met de huidige manier van werken en het huidige beschikbaar aantal technici niet om de klimaatdoelen te halen. Om aan de volledige vraag te voldoen zou Liander tot en met 2033 25% meer werk moeten uitvoeren. Nu de energietransitie op stoom is, wordt duidelijk dat de benodigde veranderingen veel ingrijpender en moeilijker te realiseren zijn dan alle ‘normale’ veranderingen die we als netbeheerders én als maatschappij in de afgelopen decennia hebben gerealiseerd. De energietransitie is immers veel meer dan kolencentrales uit, windmolens aan. 

“Er liggen ambitieuze klimaatplannen”, zegt Chief Operating Officer (COO) Marlies Visser. “Maar de vraag naar elektriciteit groeit sneller dan het tempo waarin wij kunnen bijbouwen. Dat betekent dat prioriteiten moeten worden gesteld en we moeten accepteren dat niet álles op korte termijn mogelijk is. Tegelijkertijd is het essentieel dat de uitvoering wordt versneld. Een ongekende opschaling en ‘industrialisering’ van de uitvoering is nodig. Netbeheerders gaan flink opschalen en willen met gemeenten en aannemers tot een wijk-voor-wijkaanpak komen, om zo de snelheid flink te verhogen. Daarnaast moeten de doorlooptijden voor bijvoorbeeld vergunningen flink omlaag en de energie-infrastructuur moet direct worden meegenomen bij de ontwikkeling van woonwijken of bedrijventerreinen. De gezamenlijke netbeheerders doen vandaag een concrete handreiking om te versnellen en ook demissionair minister Jetten voor Klimaat en Energie heeft recent ingrijpende maatregelen aangekondigd. De uitvoering verdient onze volledige aandacht, op weg naar een duurzaam energiesysteem.” 

En alleen extra bouwen is niet de oplossing. Het gaat om een grote systeemverandering, die van ons allemaal vraagt om wezenlijk anders te denken, te handelen en te organiseren. Bijvoorbeeld door energieverbruik verder te flexibiliseren, zoals spitsmijden. Er is in de afgelopen jaren al heel veel werk verzet, maar om tot de benodigde systeemverandering te komen is meer nodig. 

Nationale Uitvoeringsagenda 

Netbeheerders zijn sterk aan het opschalen en bouwen zoveel mogelijk infrastructuur bij. Maar er is meer nodig. De uitvoering moet versnellen. Dat kan alleen door samen – netbeheerders, aannemers, opdrachtgevers en (mede)overheden – anders te werken. In de Nationale Uitvoeringsagenda die vandaag door de gezamenlijke regionale netbeheerders is uitgebracht doen de netbeheerders een aanzet hoe deze versnelling van nu tot 2035-2040 te realiseren en wordt perspectief geboden aan alle energiegebruikers, van industrie tot consument.  

Samen met gemeenten en marktpartijen 

Netbeheerders maken de investeringsplannen in overleg met belanghebbenden, zoals gemeenten en marktpartijen. In deze editie zijn voor het eerste ook provinciale energieplannen (pMIEK) meegenomen. De Investeringsplannen liggen nu ter consultatie en worden op 1 januari ingediend bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). 

De komende periode zijn de netbeheerders in gesprek met belanghebbenden om zowel de investeringsplannen als de uitvoeringsagenda beter en scherper te maken, zodat de elektriciteitsnetten versneld kunnen worden uitgebreid.