TNO: ‘energie uit water kansrijke oplossing’

Energiewinning uit water heeft in het Waddengebied veel potentie en kan de Waddeneilanden al in 2030 voorzien in 83% van de elektriciteitsvraag, als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Ook kan de Waddenzee in dat jaar 8% van de huishoudens in het kustgebied stroom leveren. Tot die conclusie komt onderzoeksinstituut TNO op basis van onderzoek naar zes verschillende initiatieven uit het bedrijfsleven voor het onttrekken van Energie uit Water (EuW).

Volgens het Waddenfonds is de rijksoverheid nu aan zet: wet- en regelgeving dient te worden aangepast. Daarnaast zijn er investeringen nodig om de beoogde opschaling voor 2030 te kunnen realiseren. 

TNO heeft in het onderzoek gekeken naar energiewinning uit golfslag, uit getijdenwerking en uit het mengen van zout en zoet water. De studie is uitgevoerd in opdracht van het Waddenfonds in samenwerking met de provincies Fryslân en Groningen, de Noord-Hollandse waddengemeenten en twee ontwikkelingsorganisaties: de Ontwikkelmaatschappij Noord-Holland Noord en Invest-NL. 

Met deze uitkomst van het onderzoek roepen de noordelijke provincies de rijksoverheid op de opschaling van EuW te versnellen om daarmee samen een verdere uitrol in de Waddenzee te realiseren. “De inzet op andere groene stroom aanvullend op wind- en zonne-energie is de komende jaren cruciaal om de klimaatdoelen in het Waddengebied te kunnen halen’’, aldus Rosan Kocken, voorzitter van het Waddenfonds en gedeputeerde in Noord-Holland. Het TNO-onderzoek wijst uit dat Energie uit Water substantieel kan bijdragen om op middellange termijn de eilanden helemaal zelfvoorzienend te maken. Daar bovenop kunnen huishoudens in het kustgebied voor 20% tot 40% in hun elektriciteitsvraag worden voorzien. Daarvoor zijn in de Waddenzee en langs de Noordzeekust EuW-installaties nodig met een gezamenlijk vermogen van circa 300 Megawatt. Die capaciteit komt er alleen als in de periode tot 2030 de overheden de opschaling tot marktrijpe technieken mogelijk maken; door het wegnemen van knelpunten in de regelgeving; door (financiële) ondersteuning van de verdere opschaling en door een breder dan alleen op kosten gebaseerd beoordelingskader. 

Veel voordelen

Het TNO-onderzoek heeft zes bestaande technieken van Energie uit Water (EuW) doorgelicht. REDstack (energie uit het mengen van zoet en zout water), Slow Mill (energie uit golfslag) en Sea Qurrent (energie uit getijden eb en vloed) zijn 3 technieken die nu al in de praktijk door het Waddenfonds worden ondersteund en in het Waddengebied worden getest. Verder zijn drie nieuwe technieken van Dutch Wave Power en Symphony Wave Power (beiden uit golfslag) en FLEB (getijden) onderzocht. De onderzoekers adviseren op alle zes initiatieven in te zetten, om de kans van het behalen van de doelen van het Waddenfonds te vergroten. Energie uit Water kent een aantal voordelen. Golven en getijden zijn er het hele jaar door en kunnen daardoor andere duurzame energiebronnen goed aanvullen. Door lokale opwek in de Waddenzee kan er direct worden geleverd aan gebruikers. Daardoor hoeft er minder stroom getransporteerd te worden naar de eilanden. “Energie uit Water kan bijdragen om de stroomvoorziening stabieler te maken’’, aldus Kocken. “Aanvullende opwekbronnen zijn nodig. Energie uit Water is één van de meest veelbelovende.” 

Belemmeringen wegnemen

Om de ontwikkeling van EuW te versnellen moet de rijksoverheid op korte termijn belemmeringen wegnemen. TNO geeft aan dat daarvoor “regeltechnische en juridische wijzigingen nodig zijn die de netbeheerders meer ruimte geven om andere factoren mee te nemen in de afwegingen voor de volgorde waarin projecten aangesloten worden.” Daarom pleit het Waddenfonds ervoor dat het rijk uitzoekt hoe dit beter geregeld kan worden zodat de EuW-technieken straks niet achter het net vissen. Producenten van wind- en zonne-energie op zee zijn nu in het voordeel. Zij hebben toegang tot het net terwijl EuW-technieken op grond van de Elektriciteitswet die toegang nog niet hebben. Financiering van aansluiting op het net van EuW is nodig om de businesscase in de startfase sluitend te maken en de verdere opschaling en doorontwikkeling van de technieken rond 2030 te kunnen realiseren. Uit eerder onderzoek blijkt dat Energie uit Water geen substantiële schade toebrengt aan het milieu en de natuur van de Waddenzee en het kustgebied. Ook is energieopwekking onder water minder zichtbaar dan op land. Er wordt soms zelfs nieuwe natuur gecreëerd; door Slow Mill en SeaQurrent zijn er in zee nieuwe paaiplekken voor vis bijgekomen en groeien op de bodemankers nieuwe schelpdierbanken. Wel moeten nog een aantal resterende kennisvragen over de ecologische impact van meerdere installaties worden beantwoord. Dit onderzoek zal het Waddenfonds ondersteunen als onderdeel van de volgende opschalingsfases van deze technieken.