Wet kwaliteitsborging (WKB) nu echt in werking

Sinds 1 januari 2024 geldt de Omgevingswet. Tegelijk met de Omgevingswet wordt ook gefaseerd de Wet Kwaliteitsborging voor bouwen (Wkb) ingevoerd.Doel van de Wkb is om de bouwkwaliteit te verhogen. De Wkb geldt niet meteen voor alle bouwwerken.

Tot 1 januari 2024 toetste de gemeente vooraf of uw bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften. Vanaf 1 januari 2024 moet een kwaliteitsborger deze toets doen voor bouwwerken met een laag risico (Gevolgklasse I). Deze kwaliteitsborger moeten aannemers of opdrachtgevers zelf inhuren.

De wet wordt vanaf 1 januari 2024 stapsgewijs ingevoerd en geldt specifiek voor (ver)bouwplannen.

• Vanaf 1 januari 2024 geldt de wet voor nieuwbouwplannen voor weinig risicovolle bouwwerken.
• Op 1 juli 2024 volgen dan de verbouwplannen voor weinig risicovolle bouwwerken.
• Pas op zijn vroegst in 2029 zal de wet voor alle bouwplannen in werking treden.

Een opdrachtgever of bouwbedrijf huurt een kwaliteitsborger in die toeziet op de kwaliteit van een bouwplan. Daarmee verandert de rol van de gemeente of ODMH. Die toetsen vooraf alleen nog op ruimtelijke aspecten. Ook controleren gemeenten de dossiers op volledigheid en beoordelen ze het borgingsplan van de partijen in het bouwproces. Voorlopig geldt de Wkb alleen voor kleinere bouwobjecten zoals bedrijfshallen en grondgebonden woningen.

Bouwwerken in gevolgklasse 1

Bouwwerken zijn verdeeld in verschillende groepen. Dit noemen we gevolgklassen. Hoe groter de gevolgen kunnen zijn als iets misgaat bij de bouw, hoe zwaarder de eisen zijn. De Wkb geldt voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Het gaat om:

• Op de grond gebouwde woningen, ook met bijvoorbeeld garage en kantoor aan huis
• Woonboten
• Vakantiewoningen
• Bedrijfsgebouwen van maximaal 2 verdiepingen, ook met een klein kantoor of kleine kantine
• Aanbouwen aan overige gebruiksfuncties van maximaal 2 bouwlagen, bijvoorbeeld een magazijn bij een winkel
• Kleine fiets- en voetgangersbruggen van maximaal 20 meter, die niet over een rijksweg of provinciale weg liggen
• Andere bouwwerken van maximaal 20 meter hoog, zoals masten en antennes

Dit verandert er

• Voor nieuwbouw van bouwwerken in gevolgklasse 1 (zoals grondgebonden woningen, kleine bedrijfspanden, kleine fiets- en voetgangersbruggen) is vanaf 1 januari 2024 voor het technische gedeelte geen sprake meer van vergunningplicht, maar moet de initiatiefnemer een melding doen via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Daarbij moet die onder andere vermelden wie de kwaliteitsborger is en er moet een borgingsplan en een risicobeoordeling ingediend worden.
  
• De kwaliteitsborger geeft aan het eind van het bouwproces een verklaring dat hij gerechtvaardigd vertrouwen heeft dat het werk voldoet aan de bouwtechnische regels. Deze verklaring moet de initiatiefnemer, samen met diverse tekeningen en berekeningen van het gerealiseerde bouwwerk, bij de gereedmelding van het project indienen bij het bevoegd gezag (meestal de gemeente).
  
• Voor ALLE bouwwerken, variërend van het vervangen van een kozijn tot de bouw van een ziekenhuis, gelden extra eisen aan de waarschuwingsplicht. Ook wordt voor nieuwe contracten gesloten vanaf 1 januari 2024 de aansprakelijkheid van een aannemer verruimd en moet een opleverdossier worden overhandigd. Advies is om in het contract afspraken te maken over wat er in het opleverdossier komt. Gebruik hiervoor de AVA Consumenten 2023 en de AVA Zakelijk 2023 met de bijbehorende modelovereenkomsten (te vinden op bouwendnederland.nl/modellen)
  
• Bij de bouw van nieuwbouwwoningen moet de bouwer de consument informeren over hoe hij verzekerd is. Ook moet een aannemer in de tweede maand na oplevering een brief sturen naar de consument met betrekking tot het 5%-depot. Een voorbeeldbrief is te vinden op bouwendnederland.nl/modellen.

Alleen voor nieuwbouw

De volgende bouwwerken vallen niet onder de Wkb:

• Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten
• Bouwwerken waarbij een milieuvergunning of vergunning/melding brandveilig gebruik nodig is
• Bouwactiviteiten waarbij er sprake is van een gelijkwaardige oplossing voor brand- of constructieve veiligheid, inclusief toepassing NEN 6060 en 6079