De gebouwde omgeving is geen makkelijke sector om te digitaliseren, meent business architect Martijn van Glabbeek. Met digiGO, een toonaangevend platform voor digitaal samenwerken in de gebouwde omgeving, wil hij 200.000 partijen optimaal laten samenwerken. “We zien kansen in het versnellen van de woningbouw.”
Sinds een paar jaar oefent business architect Martijn van Glabbeek zijn vak uit in de bouwsector. Al vrij snel ontdekte hij grote kansen voor het werken met ‘architectuur’. Veel partijen vonden het digitale wiel voor zichzelf uit. Ze dachten zijn inziens nog onvoldoende vanuit de keten waar ze onderdeel van zijn.
“Iedereen creëerde een eigen eiland. Logisch, want er is de bouwsector een constante druk op de kosten en de marges zijn dikwijls laag. Daarbij is het een hele fysieke en projectgerichte wereld. Mensen werken daardoor in silo’s, en zo gaan ze ook met hun informatie en data om. Dat maakt het moeilijk om boven die projecten uit te stijgen, samen te werken en te delen. Of dat erg is? Het is begrijpelijk, maar het belemmert wel ontwikkelingen in de sector.”
In de gebouwde omgeving zijn 200.000 organisaties actief. Die willen we maximaal laten samenwerken.Martijn van Glabbeek
Volgens hem kan de bouw leren van de hotel- en taxiwereld, waar digitale platforms zoals Booking en Uber een flinke deuk in de boter geslagen als het gaat om slim datadelen in de keten en het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen daarmee. “In Nederland hebben retailers en de banken, met bijvoorbeeld Bol.com, mobiele betaalapps en iDeal, op die manier het spel compleet veranderd.”
In de bouw zijn dit soort disruptieve voorbeelden er volgens Van Glabbeek nog nauwelijks. “Er is een enorme potentie voor digital twins, parametrisch ontwerpen en AI, maar de grote doorbraak moet nog komen.”
Hij wil daarmee aangeven dat er in de bouwsector nog een wereld te winnen is met digitalisering en het digitaal samenwerken in de keten, door data effectief en efficiënt te delen.
Even een stap terug, Wat doet een business architect eigenlijk?
“Een business architect vertaalt de koers van een bedrijf – of in dit geval, een hele sector – naar werkende oplossingen, met informatie als uitgangspunt. Wat vraagt een meer digitale strategie van de organisaties in de gebouwde omgeving? Welke informatie hebben bedrijven van elkaar nodig, en met welke IT-systemen krijgen ze dat voor elkaar? Eigenlijk geef je een bedrijf of bedrijfstak op een organisatorische manier vorm.”
Hoe doe je dat?
“Meestal begint dat bij een gebeurtenis. Dat kan zijn door nieuwe wet- of regelgeving, of door de komst van nieuwe spelers in een bepaalde markt of bijvoorbeeld na een overname. Je begint niet bij de IT-systemen, maar juist bij de mensen, processen en informatiestromen. Vervolgens kijk je naar de samenhang.”
Sinds drie jaar ben jij verbonden aan digiGO. Wat doen jullie precies?
“Wij zetten ons in om de Nederlandse gebouwde omgeving op weg te helpen met de digitale hoofdstructuren en kaders die worden beschreven in de ‘GEBORA’. Die letters staan voor Gebouwde Omgeving Referentie Architectuur. Deze architectuur levert een samenhangend overzicht op van hoe mensen, processen en technologie in de sector in een keten digitaal kunnen samenwerken. Het is gebaseerd op standaarden en praktijkvoorbeelden uit de sector.”
Hoe doen jullie dat?
“We kijken met de digiGO en de GEBORA nadrukkelijk naar de hele keten. Dat is niet eenvoudig, want de gebouwde omgeving is enorm complex en versnipperd. In de ecosystemen in de telecom, energie- en bancaire wereld, zitten veel minder spelers, en dat kun je, bij wijze van spreken, op een A4 uittekenen. In de gebouwde omgeving zijn wel 200.000 organisaties actief, in allerlei rollen, van opdrachtgever tot toeleverancier. En die willen we maximaal laten samenwerken”.
Innovatie-aanjager en systeemdenker Jan Willem van de Groep schreef vorige week een opiniestuk over digitalisering. Hij betoogt dat de sector niet geholpen is met weer nieuwe standaarden.
“Ik denk daar anders over. Het maken van afspraken over digitale samenwerking – en dus ook over de standaarden die je gebruikt – is juist het allerbelangrijkst. Hoe vliegen we het samen aan, hoe halen we belemmeringen tussen organisaties weg? Hoe creëren we een digitale basisinfrastructuur waar iedereen zich bij kan aansluiten en op kan bewegen? Standaardisatie helpt daar enorm bij, want dan spreken we in ieder geval digitaal dezelfde taal. Ik weet ook wel dat er geen silver bullet bestaat. Maar juist door afspraken te maken en vast te leggen, creëer je ruimte bij de bedrijven.”
Welke processen lenen zich het best voor digitalisering?
“Dat moeten we nog bepalen. Wij hebben nu als het ware de puzzel gelegd, waarin alle processen staan (van initiatief tot oplevering, van gebruik tot ontmanteling etc.) in de bouw die ‘waarde’ creëren. Welke partijen spelen daarbij een rol en welke informatie moet er stromen tussen die partijen.”
Hoe ziet die puzzel eruit?
“Je kunt die het best vergelijken met ‘neutrale kleurplaat’. De volgende stap is nu het inkleuren ervan, met de koplopers in het veld. Dat doen we bijvoorbeeld middels het Bestuursakkoord, beleidsmaatregelen en onze digiDeals. In digiDeals laten bedrijven uit delen van de keten samen zien aan de hand van een concreet issue dat de digitale ketenoplossing echt werkt en waarde oplevert.”
De woningbouw kan wel wat tempo gebruiken. Het duurt soms wel tien jaar voor er een schop de grond ingaat. Kunnen jullie die proceduretijd verlagen met de helft van de tijd?
“Dat kan ik niet zo stellig zeggen, maar het is wel goed om ferme ambities uit te spreken. Wanneer de eerste resultaten van ons werk concreter worden? Dat punt komt steeds dichterbij. Een voorbeeld is het versnellen van de woningbouw, door het versimpelen van het vergunningsproces. Er liggen ook grote kansen voor digitale gebouw- en productpaspoorten, waardoor data beschikbaar komt voor bijvoorbeeld het slim onderhouden van gebouwen en infrastructuur.”
Heb je nog tips voor bedrijven die met digitalisering aan de slag willen of hun ambities omhoog willen bijstellen?
“Vaak zie je dat bedrijven die willen digitaliseren, spreken over een ‘digitale strategie’ en daar een apart project of aparte afdeling van maken. Leer van banken en telecombedrijven die IT en digitalisering juist als integraal onderdeel zien van hun bedrijfsvoering. Het helpt ook om in het directieteam iemand te hebben die verstand heeft van digitalisering.”
Meer weten over dit onderwerp? Bezoek DigiBouw
Op woensdag 19 en donderdag 20 november vindt DigiBouw plaats, het event rondom digitalisering in de bouw. DigiBouw 2025 biedt inspirerende sessies van topsprekers en bestuurders uit de bouwsector. Volg keynotes van koplopers die de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, duurzaamheid en technologie bespreken. Benieuwd naar het programma of kom je langs? Meld je hier gratis aan.
