De nieuwe F-gassenverordening: wat betekent die voor jou?

Het heeft even op zich laten wachten, maar op 5 oktober hebben onderhandelaars van het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie dan toch eindelijk een voorlopig akkoord bereikt over de herziening van de F-gassenverordening. Waar ben je straks als installateur aan toe?

Voor we beginnen, wat je hier leest is afkomstig uit de conceptversie van de verordening. Dit betekent dat er nog details kunnen veranderen. De verordening  moet eerst formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad van Ministers, voordat de nieuwe F-gassenverordening op een nog te bepalen datum in werking treedt.

Versneld uitfaseren F-gassen

Volgens het voorlopige akkoord mogen er vanaf 2050 geen F-gassen (de zogeheten HFK’s, fluorkoolwaterstoffen, of gefluoreerde koudemiddelen) meer geproduceerd of geïmporteerd worden in de EU. Dat niet alleen, de komende jaren wordt de productiecapaciteit van F-gassen stapsgewijs en in een hoger tempo dan voorheen afgebouwd. Waardoor we dus uiteindelijk uitkomen op een quotum van nul in 2050.

Tussendoor wordt in 2040 de haalbaarheid van dit uitfaseren geëvalueerd. Er wordt dan gekeken in welke sectoren nog steeds HFK’s nodig zijn, wat de technologische ontwikkelingen zijn en ook hoe het staat met de beschikbaarheid van de broodnodige alternatieven voor HFK’s.

Tijdlijn warmtepompen en airco’s

Er zijn tijdlijnen opgesteld waarin precies is te zien vanaf welk moment bepaalde apparatuur die gebruik maakt van F-gassen niet langer geproduceerd en geïnstalleerd mag worden. Denk aan zaken als chillers, koelsystemen, warmtepompen en airco’s. Nemen we warmtepompen en airco’s als voorbeeld, dan wordt hierbij ook nog een onderscheid gemaakt tussen monoblocks en split-unitsystemen. Deze twee schema’s zien er als volgt uit.

Monoblock en stekkerklaar

• Tot en met 50 kW met een GWP van 150 of meer: verboden per 1 januari 2027
• Meer dan 50 kW met een GWP van 150 of meer: verboden per 1 januari 2030
• Alle monoblocks (met F-gassen) tot en met 12 kW: verboden per 1 januari 2032

Split-unit

• Minder dan 3 kilogram aan F-gassen met een GWP van 750 of meer: verboden per 1 januari 2025
• Lucht/water tot en met 12 kW met een GWP van 150 of meer: verboden per 1 januari 2027
• Lucht/lucht tot en met 12 kW met een GWP van 150 of meer: verboden per 1 januari 2029
• Split-units (met F-gassen) tot en met 12 kW: verboden per 1 januari 2035
• Meer dan 12 kW met een GWP van 750 of meer: verboden per 1 januari 2029
• Meer dan 12 kW met een GWP van 150 of meer: verboden per 1 januari 2033

Overigens wordt wel aangegeven dat hiervan kan worden afgeweken als het vanwege veiligheidseisen (locatie of installatie) echt niet anders kan. Dat moet uiteraard wel worden verantwoord en vastgelegd.

Onderhoud

Onderhoud aan bestaande installaties blijft overigens wel toegestaan. Voor warmtepompen en airco’s geldt wel dat per 1 januari 2026 het gebruik van F-gassen met een GWP van 2500 of hoger verboden zijn tijdens onderhoudswerkzaamheden. Tenzij het om geregenereerd en gerecycled koudemiddel gaat, dat wordt pas vanaf 1 januari 2032 verboden.

Wel zul je in de toekomst steeds vaker tegen beperkingen aanlopen. Want omdat er jaarlijks steeds minder gefluoreerd koudemiddel geproduceerd en geïmporteerd mag worden, zal steeds vaker schaarste ontstaan en kunnen de prijzen flink oplopen.

Oprekken

Er is wel een achterdeurtje ingebouwd. In mei 2022 heeft de Europese Commissie namelijk het zogeheten RePowerEU plan gelanceerd: om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van gas, moeten er tegen 2030 zo’n dertig miljoen warmtepompen zijn uitgerold. De komende jaren massaal warmtepompen uitrollen en tegelijkertijd versneld F-gassen uitfaseren, dat zit elkaar natuurlijk al snel in de weg.

Mocht RePowerEU in gevaar komen, dan kunnen de vastgestelde quota (van productie en import van F-gassen) gedurende een aantal jaren specifiek voor warmtepompen verhoogd worden. Als installateur kom je alleen in aanmerking voor extra afname als je via de officiële weg kenbaar hebt gemaakt gefluoreerde koudemiddelen nodig te hebben voor (met name) warmtepompen.

Lekcontrole

Er wordt vanuit gegaan dat je er alles aan doet om te voorkomen dat F-gassen in de atmosfeer terechtkomen. Mocht het tijdens installatie, reparaties, of bij een ontmanteling technisch gezien onoverkomelijk zijn dat er koudemiddelen vrijkomen, dan moet je die zo goed mogelijk opvangen. Zolang dat technisch en economisch haalbaar is.

Lekkages moeten altijd zo snel mogelijk verholpen worden, waarbij er pas na vierentwintig uur een lekcontrole mag plaatsvinden. Dat mag dus niet op dezelfde dag of tijdens hetzelfde bezoek gebeuren. De lekcontrole moet ook nog eens binnen een maand hebben plaatsgevonden. Bij bepaalde mobiele installaties zoals in voertuigen mag de lekcontrole wel meteen na reparatie plaatsvinden.

Certificering F-gassen

Het zal geen verrassing zijn dat een F-gassencertificering ook onder de nieuwe verordening verplicht is. Nieuw is wel dat straks ook certificering nodig is voor alternatieve koudemiddelen en dus ook voor natuurlijke koudemiddelen zoals propaan, CO2 en ammoniak. Ongeacht de hoeveelheid toegepast koudemiddel. Wanneer het zover is hangt onder meer af van het moment waarop de verordening van kracht wordt en de benodigde trainings- en certificeringstrajecten zijn ontwikkeld dan wel aangepast.

Ook nieuw, straks is (minstens) elke zeven jaar een opfriscursus nodig om je certificering te behouden. Heb je nu al een certificering op zak, dan blijft die gelukkig gewoon geldig. Je moet in dat geval wel iets eerder aan de bak, want dan moet je het binnen vijf jaar ververst hebben. Dat tellertje begint trouwens te lopen zodra de verordening van kracht is.